Implementatie van het zorgprogramma voor de laatste levensdagen draagt bij tot een betere zorg in de laatste levensdagen van ouderen op een acute geriatrische ziekenhuisafdeling. Dat schrijft een onderzoeksteam rond onze landgenote Kim Beernaert in The Lancet.
Ieder jaar sterven 58 miljoen mensen ter wereld. De helft (53%) zijn 60-plussers. Een populatiebrede studie die liep in 14 landen leerde dat tussen 25% (Nederland) en 85% (Zuid-Korea) van de mensen in het ziekenhuis sterft. Een andere studie wees uit dat meer dan de helft van alle sterfgevallen in Groot-Brittannië plaatsvindt op een acute ziekenhuisafdeling. Data uit vroegere studies suggereerden reeds dat de zorg voor ouderen aan het einde van het leven in een acute ziekenhuisafdeling suboptimaal is. Optimale zorgverlening op het einde van het leven is een uitdaging aangezien stervende mensen vaak complexe noden hebben.
In het verleden werden wereldwijd reeds heel wat initiatieven genomen om die zorg in de laatste levensdagen in de acute ziekenhuissetting te optimaliseren. Eén van de bekende initiatieven is de Liverpool Care Pathway for the Dying Patient (LCP).
Een Vlaamse onderzoeksgroep met zowel onderzoekers van de UGent als de VUB ontwikkelde het Care Programme for the Last Days of Life (CAREFuL). Dit programma, dat is gebaseerd op drie bestaande LCP-programma’s (VK, Nederland en Italië), is bedoeld om de levenskwaliteit op het einde van het leven te verbeteren van ouderen die zijn opgenomen op een acute-geriatrieafdeling. Bij de ontwikkeling hielden de onderzoekers rekening met feedback op het originele Britse LCP. Ze ontwikkelden ook een implementatiestrategie met inbegrip van training, en een gids voor implementatie. Voorts ontwikkelden ze een instrument om de kwaliteit van de implementatie te meten en te evalueren.
Concreet voerden Kim Beernaert en haar team een gerandomiseerde, gecontroleerde clusterstudie uit op acute-geriatrieafdelingen in ziekenhuizen in de Vlaamse regio. De studie liep tussen 1 oktober 2012 en 31 maart 2015. De deelnemende ziekenhuizen werden gerandomiseerd voor implementatie van CAREFuL of voor standaardzorg (blind voor patiënten en familie; niet blind voor de ziekenhuisstaf).
Voor deze analyse werden 451 (11%) van de 4.241 ziekenhuisbedden op de studieafdelingen geïncludeerd voor analyse. In de controlegroep kwamen 118 patiënten in aanmerking voor de analyse. In de CAREFuL-groep waren dat er 164. Het primaire eindpunt was het comfort rond het levenseinde (gemeten via End-of-Life in Dementia-Comfort Assessment in Dying – CAD-EOLD), en symptoommanagement (gemeten met de End-of-Life in Dementia-Symptom Management – SM-EOLD) door verpleegkundigen en mantelzorgers.
De evaluatie gebeurde voor 132 (80%) van de 164 patiënten in de CAREFuL-groep en voor 109 (92%) van de 118 patiënten in de controlegroep door verpleegkundigen. In beide groepen gebeurde dezelfde evaluatie door familie/mantelzorgers bij respectievelijk 29% en 19% van de patiënten.
Uit deze data besluiten de onderzoekers dat de implementatie van CAREFuL, in vergelijking met de controlegroep, het comfort zoals door de verpleegkundige geëvalueerd significant verbeterde (p < 0,0001). Daarentegen werd geen significant verschil gezien in CAD-EOLD geëvalueerd door familie/mantelzorgers, noch in SM-EOLD, geëvalueerd door verpleegkundigen of familie/mantelzorgers.
De onderzoekers wijzen erop dat continue monitoring van het programma nodig blijft. Toch suggereren hun resultaten dat de implementatie van CAREFuL de zorg kan verbeteren in de laatste levensdagen voor patiënten die zijn opgenomen op een afdeling voor acute geriatrische zorg.
