PROMs en PREMs perioperatief registreren is praktisch haalbaar, argumenteren dr. Marijn Goossens en de dienst Urologie van het OLV-ziekenhuis Aalst-Asse-Ninove. Deze bron van informatie is van aanzienlijke waarde, zowel voor de patiënt (meer gepersonaliseerde en probleemgerichte zorg), de arts (waardevolle feedback over behandeling en werking dienst) als de overheid (kwaliteitscontrole, wetenschappelijk onderzoek).

"Als zorgverleners streven we naar een continue verbetering van de kwaliteit van onze zorg, met het oog op een betere uitkomst voor de patiënt en een grotere patiëntentevredenheid. Daarnaast is er vanuit de overheid een toenemende vraag naar registratie van gegevens. Voor beide doeleinden is er nood aan een vlotte en gestandaardiseerde manier van datacollectie. Databanken kunnen niet alleen worden aangewend voor verbetering van de werking van een dienst of ziekenhuis, maar ook voor wetenschappelijk onderzoek, kwaliteitscontrole en economische evaluatie."

"Als we spreken over het bijhouden van gegevens, worden de gevolgen van een behandeling vanuit het standpunt van de patiënt te vaak over het hoofd gezien. Om dit te registreren, kunnen we gebruik maken van Patient Reported Outcome Measures (PROMs) en Patient Reported Experience Measures (PREMs) (1) (2)."

"PROMs zijn vragenlijsten die de functionele status en de levenskwaliteit van de patiënt bevragen voor en na een behandeling. Op die manier kan het effect van een ingreep op het leven van de patiënt worden nagegaan en kan het postoperatief resultaat worden vergeleken met de preoperatieve status."

"PREMs toetsen dan weer naar de ervaring van de patiënt tijdens de behandeling: is de patiënt tevreden over de verleende zorg? Gelijkaardige vragenlijsten worden al langer gebruikt bij oncologische patiënten die in de dienst Urologie van het OLV ziekenhuis Aalst-Asse-Ninove chemotherapie krijgen, onder de naam ‘Symptoomdagboek’. Ook door de dienst Pneumologie van het OLV ziekenhuis worden de PROMs al geruime tijd nagevraagd bij alle patiënten die behandeld worden voor longkanker. Voor chirurgische behandelingen worden PROMs en PREMs echter nog maar zelden  bevraagd.

Perioperatieve registratie

"In onze dienst werd de perioperatieve registratie van PROMs en PREMs opgestart bij patiënten die een Holmium Laser Enucleatie van de Prostaat (HoLEP) ondergaan omwille van benigne prostaathypertrofie en bij patiënten die een robot-geassisteerde radicale prostatectomie (RARP) krijgen omwille van prostaatcarcinoom."

"Als een patiënt wordt gepland voor een HoLEP of een RARP, wordt hij gezien door een gespecialiseerd verpleegkundig consulent. Hij krijgt extra informatie over de ingreep en het perioperatief verloop. Vervolgens wordt hij geïntroduceerd tot het beveiligde elektronisch patiëntendossier (mynexuzhealth), waarmee hij van thuis uit zijn medisch dossier kan inkijken. Via deze weg worden de PROMs- en PREMs-vragenlijsten digitaal naar de patiënt verstuurd. De patiënt vult de vragenlijst thuis in op pc, tablet of smartphone. De resultaten worden automatisch in het patiëntendossier opgeslagen en na informed consent worden ze ook bijgehouden in een database."

"Tijdens de postoperatieve raadplegingen kan een selectie van de belangrijkste resultaten worden opgevraagd in een grafiek, waardoor de arts zich in een oogwenk een idee kan vormen over de functionele status van de patiënt. Zo krijgt hij een indruk van de impact van de ingreep op het leven van de patiënt en kan hij rechtstreeks inspelen op probleempunten. Door deze persoonlijke aanpak zal de uitkomst voor de patiënt verbeteren en bijgevolg zal ook de patiëntentevredenheid toenemen. Doordat de resultaten worden opgeslagen in een database, kunnen ze eenvoudig worden aangewend voor wetenschappelijk onderzoek. Bovendien krijgen we op die manier belangrijke feedback over onze klinische praktijk."

HoLEP

"Bij een HoLEP wordt de patiënt preoperatief en postoperatief na twee, vier en zes weken, na drie maanden en na een jaar uitgenodigd om een PROMs-vragenlijst in te vullen. Deze vragenlijst (appendix 1) bestaat uit een selectie van vragen afkomstig uit gekende gevalideerde vragenlijsten: de International Prostate Symptom Score - Quality of Life (IPSS-QOL) over plasklachten en hun invloed op de levenskwaliteit (3) en de International Consultation on Incontinence Questionnaire - Urinary Incontinence Short Form (ICIQ-UI SF) over urineverlies (4)."

"Na drie maanden worden de PREMs bevraagd (appendix 2): waren er complicaties, in hoeverre is de patiënt tevreden over de geleverde zorg en, indien van toepassing, heeft hij zijn werk intussen terug kunnen hervatten? Sinds de start van de registratie in oktober 2018, bedraagt de respons 90%. Figuur 1 toont een voorbeeld van de grafische weergave van de resultaten drie maanden na een HoLEP."

RARP

"Bij een patiënt die een RARP ondergaat, worden de PROMs bevraagd voor de ingreep en postoperatief na één en drie maanden en na één en twee jaar. De vragenlijst (appendix 3) bestaat uit een selectie van vragen uit de International Consultation on Incontinence Questionnaire - Urinary Incontinence Short Form (ICIQ-UI SF)  over urineverlies (4) en uit de International Index of Erectile Function 5 (IIEF5) over erectiele functie (5). Daarnaast wordt de levenskwaliteit bevraagd aan de hand van de vragenlijst over subjectief beleefde gezondheid (SBG), die werd voorgesteld door professor S. Bloem (6)."

"Na drie maanden worden de PREMs bevraagd (appendix 2). Ook na RARP was er een hoge respons van 73%. Figuur 2 toont een voorbeeld van een grafiek met de resultaten drie maanden na een RARP."

Conclusie

"We kunnen concluderen dat het perioperatief registreren van PROMs en PREMs praktisch haalbaar is. Deze bron van informatie is van aanzienlijke waarde, niet alleen voor de patiënt, die meer gepersonaliseerde en probleemgerichte zorg krijgt, maar ook voor de arts, die waardevolle feedback krijgt over zijn behandeling en over de werking van zijn dienst. Daarnaast kan de overheid gebruik maken van deze gegevens voor kwaliteitscontrole en kunnen de data worden gebruikt voor wetenschappelijk onderzoek. Gezien de grote voordelen voor patiënt en arts, zal de PROMs- en PREMs-registratie in onze dienst dan ook verder worden uitgewerkt voor alle routine urologische ingrepen."

Bijlagen:

Figuur 1: Resultaten na Holmium Laser Enucleatie van de Prostaat (HoLEP).

Figuur 2: Resultaten na Robot-geassisteerde Radicale Prostatectomie (RARP).

> Appendix 1: PROMs vragenlijst HoLEP

> Appendix 2: PREMs vragenlijst HoLEP en RARP

> Appendix 3: PROMs vragenlijst RARP

• 1.     Kingsley C, Patel S. Patient-reported outcome measures and patient-reported experience measures. BJA Education, 2017,  17 (4): 137–144.

  2.     Weldring T, Smith SM. Patient-Reported Outcomes (PROs) and Patient-Reported Outcome Measures (PROMs). Health Serv Insights, 2013, 6:61-8.

  3.     Barry MJ, Fowler FJ jr, O'leary MP et al. The American Urological Association Symptom Index for Benign Prostatic Hyperplasia. The Measurement Committee of the American Urological Association. J Urol, 1992, 148 (5): 1549-57; discussion 1564.

  4.     Avery K, Donovan J, Peters TJ et al. ICIQ: a brief and robust measure for evaluating the symptoms and impact of urinary incontinence. Neurourol Urodyn, 2004, 23(4): 322-30.

  5.     Rosen RC, Cappelleri JC, Smith MD et al. Development and evaluation of an abridged, 5-item version of the International Index of Erectile Function (IIEF-5) as a diagnostic tool for erectile dysfunction. Int J Impot Res. 1999 Dec; 11(6): 319-26.

  6.     Bloem S. Beleving als medicijn: de ontwikkeling van een algemene subjectieve gezondheidsmaat: van conceptualisatie tot instrument. PhD dissertation Nyenrode Business Universiteit. 2008.